Stof en geest

Wij ervaren geest en stof, hetgeen meteen de vraag oproept naar hun onderlinge samenhang. Alle wereldbeelden, dus ook immanente, zullen hiervoor een verklaring moeten bieden, evenals op de vraag naar hun verhouding.

Het bestaan van qualia is een sterk argument tegen het materialisme, want ik kan natuurlijk een machine bouwen die „Au” zegt als je ertegen schopt, maar er is geen enkele reden aan te nemen dat zo'n machine dan ook een gewaarwording zou hebben, laat staan een beleving van pijn. (Met een beetje herprogrammeren kan ik haar „Ha, lekker!” laten roepen.) Bewustzijn bestaat niet binnen de materiële wereld.

Tegenwerping (Qualia zijn epifenomenen):
Ik geloof dat bewustzijn en qualia epifenomenen zijn, die vanzelf ontstaan als een systeem maar complex genoeg is.
Antwoord:
Het zou kunnen dat die zaken dan ontstaan, maar dat is dan niet „vanzelf”, want bewustzijn is irreducibel tot mechanica of systeemlogica. Als we aannemen dat sommige systemen een aspect hebben dat niet door die zaken bepaald wordt (zoals in het panpsychisme), erkennen we dat er meer is dan het materialisme.
Tegenwerping (Bewustzijn in robot mogelijk):
Een robot kan zich bewust zijn, en als een robot zich gedraagt alsof hij zich bewust is moeten wij ervan uitgaan dat dat ook zo is, want zonder bewustzijn kan men zich niet zo gedragen.
Antwoord:
Deze tegenwerping bevat drie punten, die ieder een eigen antwoord vergen.
Misschien kan een robot bewustzijn hebben, maar dan niet als gevolg van zijn mechanisme, maar bijvoorbeeld doordat materie een bewustzijnscomponent bevat die wij verder niet kennen, of doordat God wil dat die robot bewustzijn heeft.
Ieder gedrag is ook mogelijk zonder qualia, net zoals iedere driedimensionale ruimte afgebeeld kan worden op een computerscherm. Een bewustzijn dat invloed uitoefent (middels wilsvrijheid) is „van buiten af” niet waar te nemen.
Tenslotte laten wij ons wel zeer gemakkelijk misleiden als het om bewustzijn en persoon-zijn gaat, doordat we daarvoor een feilbaar maar sterk psychologisch mechanisme hebben.

((Primaat der materie betekent dat de rede uit het redeloze is voortgekomen; primaat des geestes het omgekeerde. Dit heeft direct gevolg voor de betrouwbaarheid der rede.))

„It is not too much of an exaggeration to claim that the greatest advances in breaking down the mind-body ‥ barrier have come not from neurobiology or computer science but from the use of transferred epithets.” — Raymond Tallis.