Denkgeloofꜛ

Tegenargument (Coherentismeꜛ):

Het coherentismeꜛꜛ stelt dat wij waarheid kunnen kennen doordat vele beweringen elkaar bevestigen. Er is geen bron van ware wetenschap; een holismeꜛ rechtvaardigt vele overtuigingen ineens.

Antwoord:

Maar hoe weten we of een verzameling overtuigingenꜛ coherent is — anders dan door gerechtvaardigde metaovertuigingenꜛ? Bij meer dan een paar overtuigingen is het aantal mogelijke incoherenties veel groter dan het aantal basisovertuigingen, dus dit leidt tot een exploderende collectie regressies.

Daarnaast zijn er talloze, elkaar onderling tegensprekende maar intern coherente collecties beweringen. Hoe kan het coherentisme kiezen tussen die collecties? Zelfs indien de collecties aangevuld worden met een gering aantal voor waar aangenomen feiten blijven er nog talloze over die coherent zijn. (Zonder zulke feiten is er in het geheel geen relatie tussen de collectie en de werkelijkheid; met een sterke grondslag aan basisfeiten is er geen sprake meer van coherentisme maar van fundatismeꜛ (Engels foundationalismꜛ).

Tenslotte — hoe is het controleren op coherentie gerechtvaardigd? Als een collectie de bewering bevat dat ik onfeilbaar ben, of dat ik me alle overtuigingen tegelijk voor de geest kan halen, is ze onwaarschijnlijk — maar als ze de ontkenning hiervan bevat kan ze niet zonder incoherentie de bewering bevatten dat ik (met succes) een behoorlijke contrôle op coherentie heb uitgevoerd.

((Te doen.))

Onderscheid maken tussen de coherentietheorie van waarheidꜛ de coherentietheorie van rechtvaardigingꜛ. Bovenstaande tegenwerping gaat over de tweede, maar op deze pagina zou de eerste behandeld moeten worden.

De oude eis dat een coherente collectie een individueel feit pas valideert als het volgt uit de totaliteit der overige feiten is triviaal waar te maken, door voor ieder positief feit P ook ¬¬P op te nemen, en voor ieder enkelvoudig negatief feit ¬Q ook ¬¬¬Q.