Wetenschapꜛ

„Geloof dat bang is voor wetenschap beledigt God en pleegt zelfmoord.” — Ralph Waldo Emersonꜛ

„Wetenschap zonder geloof is lam; geloof zonder wetenschap is blind.” — Albert Einsteinꜛ

Wetenschappelijke resultaten komen in twee vormen:

Beschrijvenꜛ

Dit begint met waarnemen, en eindigt met het generaliseren van de waargenomen verschijnselen in zo algemeen mogelijke wetenschappelijke wettenꜛ door inductie: het vinden van de eenvoudigste regel die alle waargenomen verschijnselen beschrijft. Een groep wetten die een bepaald verschijnsel of gebied goed beschrijft heet een wetenschappelijk modelꜛ.

Uitleggenꜛ

Dit is het vinden van onderliggende, fundamentelere beschrijvingen waaruit de gevonden regels (of andere die ook correct beschrijven) volgen. Die onderliggende beschrijvingen kunnen getoetst worden door te kijken naar wat ze voorspellen voor situaties niet gedekt door de regels — hetzij doordat ze buiten het geldigheidsgebied van de regel vallen, hetzij doordat de voorspelling strijdt met de regel. Uitleggen is altijd in termen van een ander, basaler, wetenschappelijk model.

Wetenschap vooronderstelt de voorkennis van een buitenwereld en van tijd.

Reductionismeꜛ is het geloof dat (bijna) alles tot een paar fundamenten te reduceren valt. Dit geloof heeft het op een aantal gebieden moeilijk.

Biologieꜛ

Mark Bedauꜛ (1991) toont aan dat met natuurlijke selectieꜛ overeenkomende processen ook in anorganische structuren zoals kristallenꜛ, optreden. Als natuurlijke selectie volstaat voor teleologie moet kristal­groeiꜛ ook als teleologisch gelden. Dit argument is een reductio ad absurdum: daar het ontstaan van kristallen geen teleologieꜛ vergt is natuurlijke selectie daar feitelijk geen voldoende voorwaarde voor.

Thermo­dynamicaꜛ

In tegenstelling tot wat velen denken is thermodynamica nooit verklaard vanuit de atoom­fysicaꜛ (Sklarꜛ 1999).

Mechanicaꜛ

Klassieke mechanicaꜛ — in het bijzonder chaos — is niet reduceerbaar tot quanten­mechanicaꜛ (Battermanꜛ 2002, hoofdstuk 7).

Opticaꜛ

Stralen­opticaꜛ kan niet als speciaal geval van golf­opticaꜛ worden afgeleid. (Batterman 2002, hoofdstuk 6).

((Te doen op een eigen bladzijde.))

De begrippen „wetenschap” en „religie” zijn niet gelijkaardig. Alles wat niet aan bepaalde strenge eisen voldoet wordt beschouwd als ten hoogste pseudo­wetenschapꜛ, en het aanhalen van een middeleeuwse alchemist of astroloog doet terecht geen afbreuk aan de statuur van wetenschap. Het begrip „religie” daarentegen omvat alles wat mensen maar verzonnen hebben op bovennatuurlijk gebied, ongemakkelijk samengevoegd met de waarheid omtrent de wereld betreffende al dan niet bestaande bovennatuurlijke krachten of een transcendente geest. Het feit dat een middeleeuws prelaat of theoloog bepaalde denkbeelden had of handelingen verrichtte heeft even weinig betekenis voor de religieuze waarheid en statuur als alle pseudowetenschap op de wetenschappelijke. Het invoeren van het begrip „pseudo­religie”ꜛ zou in dit opzicht kunnen helpen.

Pas als dit vitale onderscheid eenmaal is gemaakt kunnen ware religie en ware wetenschap zinvol vergeleken worden.