Ordeꜛ
Het immanentisme veronderstelt een buitenwereld om de orde en regelmaat van ons phaneronꜛ te verklaren (contra het solipsisme) — maar dat verschuift het probleem enkel, want hoe kan de orde in het noumenonꜛ dan verklaard worden?
- Tegenwerping (Orde wordt waargenomenꜛ):
- Verklaarbaar of niet, wij nemen waar dat die orde er is.
- Antwoord:
- Verklaarbaar of niet, wij nemen waar dat die orde er is.
- Dat is om twee redenen onjuist. Wij ervaren orde in onze binnenwereld, niet in de buitenwereld. Vanwege die waargenomen phanerische orde een noumenale orde aannemen en die dan gebruiken om de phanerische orde te verklaren is circulair.
- Maar al konden we de buitenwereld direct waarnemen, dan nog zouden we niet kunnen ontdekken of ze ordelijk was — we zouden ons op de grens van een orde-eiland kunnen bevinden.
- Werkzame informatie vooronderstelt orde — dat is één van de redenen waarom statistiek niet gebruikt kan worden om vast te stellen of orde bestaat. DNA werkt doordat de natuurwetten maken dat eenzelfde gen normaliter op dezelfde wijze afgelezen wordt. Het hele proces van samenvattenꜛ dat aan de basis van het begrip informatie ligt vooronderstelt orde.
- Evenzo vergt betekenis orde, want betekenis vergt begripꜛ, maar begrip vergt behoud van betekenis door de tijd, of beter gezegd door een geheel van boodschappen in dezelfde taal.
- Maar al konden we de buitenwereld direct waarnemen, dan nog zouden we niet kunnen ontdekken of ze ordelijk was — we zouden ons op de grens van een orde-eiland kunnen bevinden.
- Tegenwerping (Natuurwetten slechts samenvattingenꜛ):
- Natuurwettenꜛ vergen geen wetgeverꜛ; het zijn eenvoudigweg samenvattingen van waargenomen regelmaat.
- Antwoord:
- De door ons gekende versies van natuurwetten zijn inderdaad samenvattingen — samenvatten is precies de taak der wetenschap. Maar er moet dan wel iets samen te vatten zijn — een onderliggende regelmaat in de wereld. Die werkelijke regelmaat, waarvan onze samenvattingen slechtere of betere benaderingen zijn, is wat werkelijk verklaring behoeft.
- Tegenwerping (Orde toevalꜛ):
- Uit toeval kan orde ontstaan. Een sneeuwvlokꜛ is prachtig ordelijk, maar is niet ontworpen of om haar schoonheid geschapen. Het is gewoon een toevallig bijproduct van het bestaan van microklimaat.
- Antwoord:
- De schoonheid van een sneeuwvlok ontstaat niet uit wanorde, maar uit een wetmatigheid die het weer beheerst. Zonder die wetten zou die symmetrie niet ontstaan, of in ieder geval uiterst zeldzaam zijn. Dit is een geval van het voortvloeien van één orde uit een andere, niet orde uit wanorde. Individuele sneeuwvlokken zijn wellicht niet ontworpen, maar de onderliggende wetten, de sneeuwvlokgeneratorꜛ zo men wil, wel.
((Te doen.))
Onderscheid met terminologie toevoegen aan Informatiekunde. Ook: sommige wetten volgen uit andere, zo de wet dat licht altijd het kortste (snelste) pad van A naar B neemt uit de golfwetten voor licht en het feit dat golven elkaar kunnen versterken of uitdoven. Zulke afgeleide wetten volgen uit de diepere, en misschien zijn er wel altijd diepere, zoals David Bohmꜛ meent. Maar zo'n oneindige regressie is geen verklaring.