Ontiekꜛ

Ontiek is het wezen der zaak, zoals het ten diepste is. Over de ontiek van de transcendente geest kunnen wij zeer weinig zeggen acognosticismeꜛ, behalve eventueel in zoverre die geest zich aan ons heeft doen kennen.

Ontisch gezien is God (naar het lijkt) volkomen contingent.

Wij kunnen ons nog voorstellen dat de natuurkundige wetten niet zouden gelden. Ons voorstellen dat oorzakelijkheid en het beginsel van toereikende grond niet zouden gelden wordt al heel wat moeilijker: zonder „onze” causale prioriteitꜛ is God ontisch mogelijk niet causaal prieur aan onze wereld. Ons voorstellen dat de logica niet zou gelden is letterlijk ondenkbaar: niet dat het onmogelijk is, maar ons denken zit gevangen binnen de logica. Het is ondenkbaar zoals het voor een hond ondenkbaar is dat de omtrek van een cirkel 2π × de straal is.

Op Gods ontische niveau zijn wij gereduceerd tot epistemisch nihilisme.

((In het Christendom lijkt God te garanderen dat er nooit noodzakelijkheden tegen ons denken ingaan. Er zijn mogelijkheden die wij economisch niet kunnen vatten („Bij de mensen is dat onmogelijk, maar bij God is alles mogelijk”), maar als naar ons ongehinderd begrip iets A moet zijn, zal het Gods-ontisch niet noodzakelijk B zijn.))