Bewustzijnꜛ

Bewustzijn is het hebben van qualia, gewaarwordingen.

Tegenwerping (Wilsvrijheid is bewustzijnꜛ):

Wilsvrijheid is gelijk aan bewustzijn. Vaak kan aangetoond worden dat een beslissing in het brein al genomen was voordat we ons daar bewust van werden, en dat bewijst dat wilsvrijheid niet bestaat.

Antwoord:

Het vrij nemen van een beslissing en het bewust nemen van een beslissing zijn twee heel verschillende dingen, en het feit dat een beslissing al dan niet bewust genomen is zegt niets over de vrijheid ervan, noch andersom. Een volkomen gedetermineerde belever is zeer wel denkbaar, evenals een zombie met vrije wil.

Er is wel een relatie: bewustzijn staat tot wilsvrijheid als sensoriekꜛ tot premotoriekꜛ. Beide zijn een aspect boven en buiten het mechanisch beschrijfbare: de sensoriek van een waarneming toont niet of die waarneming al dan niet bewust is, en evenzo toont de premotoriek van een wilsact niet of die wilsact al dan niet vrij genomen is.

De verwarring ligt in ons vage taalgebruik: wij spreken van „een bewust genomen beslissing” bij gebrek aan een specifieker woord dat aanduidt dat wij onze wilsvrijheid hebben gebruikt op een wijze die ons onszelf de beslissing doet toerekenen. Die zelf­toerekeningꜛ is normaliter (maar niet noodzakelijk) een bewust proces.

Tegenwerping (Wilsvrijheid is zelftoerekeningꜛ):

Onze wil is vrij als we ons onze daden toerekenen.

Antwoord:

Er is een verband tussen zelftoerekening en wilsvrijheid, maar de twee zijn niet gelijk. Zelftoerekening gebeurt achteraf, en het is onredelijk te stellen dat een daad met terugwerkende kracht toch wel of niet vrij was als de dader zich die daad wel of niet toerekent — iets dat herhaald kan veranderen. Iemand kan zichzelf een onvrije daad ten onrechte toerekenen, of een vrije daad ten onrechte niet toerekenen.

((Te doen — ergens.))

De experimenten van Benjamin Libetꜛ lijken aan te tonen dat bewustzijn lokaal ontstaat, en enige tijd nodig heeft voordat het „centraal” aanwezig is. Onduidelijk is in hoeverre het al aanwezige bewustzijn (de deelnemers waren bewust een taak aan het uitvoeren) de oorzaak is van de bereidheids­potentiaalꜛ — waarvan ze zich dan pas later bewust worden.