Externe epifenomenen

Een extern epifenomeenꜛ is een gevolg van de feilbaarheidꜛ van onze psychologische ondersteuning van het a priori. Zo is Gestaltherkenningꜛ een psychologisch mechanisme dat ons in staat stelt a priorikennis op de wereld toe te passen. Dit mechanisme is echter gemakkelijk te misleiden.

Virtuele werkelijkheidꜛ

De wetten der natuurkunde sturen computers en randapparatuur; met de juiste programmatuur kunnen deze leiden tot een intense beleving, bijvoorbeeld bij 3D-spellen. Deze beleving is reduceerbaar tot de techniek enderzijds, en onze psychologische opmaak anderzijds: wij bezitten een voor-bewust mechanisme dat a priori een driedimensionale werkelijkheid, met daarin eventueel andere geesten, herkent als het bepaalde prikkels aangeboden krijgt.

Virtuele persoonlijkheidꜛ

Beroemd is het verhaal van Edward Albert Feigenbaumꜛ, die een klein programmaatje „Eliza”ꜛꜛ had gerschreven dat een Rogeriaans psychotherapeutꜛ nadeed. Op een dag vroeg zijn secretaresse hem de kamer te verlaten, omdat haar gesprek met Eliza nogal persoonlijk werd.

Virtueel bewustzijn

Op gelijke wijze kan een bepaalde omgeving (zoals een bos bij nacht) bij ons een gevoel van de aanwezigheid van spoken oproepen — die spoken zijn even echt als dat computerbewustzijn, of als een vals gevoel van bovennatuurlijke bijstand.