Nihilismeꜛ

Een leer is nihilistisch als zij zaken ontkent die men in het algemeen voor waar en fundamenteel houdt. De meest extreme vorm is totaal nihilisme, de leer dat er niets bestaat. Daarna komt epistemisch nihilisme, dat de mogelijkheid tot kennen ontkent. Elders worden essentieel nihilisme en libertair nihilisme behandeld.

((Te doen.))

Nihilisme is een logisch uitvloeisel van eerdere leerstellingen die inhielden dat bepaalde zaken onkenbaar waren. De stap van onkenbaar naar niet bestaand is dan slechts een toepassing van Ockham's scheermes.

Als wij dingen op zich, causaliteit, logische principes, en zo voort, niet uit ervaring kunnen leren maar slechts a priori kunnen aannemen, hebben wij geen reden vertrouwen te hebben in die zaken, tenzij we een betrouwbaar fundament hebben op grond waarvan we kunnen besluiten dat ons a priori betrouwbaar is. Door een transcendente geest te ontkennen komt men zo automatisch op het nihilisme uit. Als ieder van ons zijn eigen structuur oplegt aan de ervaring is er geen intersubjectieve (laat staan objectieve) waarheid. Van relativisme via subjectivisme naar nihilisme is een (objectief!) noodzakelijke weg, waar men niet halverwege kan stoppen.

Immanuel Kantꜛ stelt dat zelfs de structuur van objecten met eigenschappen, of het bestaan op zich, door ons aan de wereld opgelegd zijn. Dat is solipsisme ten top, want zelfs ons eigen bestaan (of dat van een transcendente geest) is zo onze schepping. En daar we in verschillende zelfgeschapen werelden leven zijn we ieder mèt onze wereld geschapen door de ander.

Solipsisme en naturalisme zijn partieel nihilistisch: ze ontkennen een transcendente geest, en het solipsisme ontkent ook de onafhankelijke buitenwereld. Hier worden deelnihilismen behandeld inzoverre zij op zichzelf geen afgerond totaal wereldbeeld vormen.

((Conclusie toevoegen: geen der nihilismen voldoet aan de protomethodologie — sommige erkennen geen geldige rede, en vallen ook niet onder die eis. Bediscussiëren of de deelnihilismen uit te bouwen zouden zijn tot een complete wereldbeschouwing die wel aan die eis voldoet.))