Absolute ethiekꜛ
Ethiek is absoluut als zij de persoon overstijgt, als ik (bij voldoende informatie) kan oordelen over het zedelijk gehalte van een eventuele daad van een ander. Ons rechtssysteem vooronderstelt een absolute zede, net zoals zedelijke verontwaardiging dat doet: „Dat kun je niet maken!” is een typisch absoluut-zedelijk oordeel.
Absolute ethiek stelt ons voor twee zeer verschillende problemen: de grond (morele ontologieꜛ, een deelgebied van de metaethiekꜛ) en de inhoud (normatieve ethiekꜛ). Veel improductieve discussies ontstaan door deze twee problemen te verwarren. Zeggen dat iemand geen grond heeft voor een bepaald zedelijk oordeel wil niet zeggen dat die ander dat oordeel niet deelt, of dat dat oordeel onjuist is.
Een grond voor zedelijke oordelen moet duidelijk maken waarom men die oordelen behoort te volgen — wat de grond van die plichtꜛ is. „Geluk bevorderen” is een mogelijke inhoud; men kan het eens zijn met alle effecten daarvan en de middelen waarmee dat bereikt kan worden, maar dat geeft nog geen grond voor een zedelijk oordeel. Hoe antwoorden we iemand die stelt dat dit alles hem geen zier kan schelen en dat hij dat geluk niet wil bevorderen?
((Te doen.))
In Een Bekentenisꜛ, hoofdstuk III schrijft Leo Tolstojꜛ terecht dat „Leven in overeenstemming met de vooruitgang” een circulair en daardoor loos devies is: vooruitgang is immers dat waar we heengaan, waarheen dat ook is.
Bestaan er absolute rechtenꜛ? En zo ja, is er een verband tussen die rechten en bewustzijn? Heeft een dier een recht (zeg, niet vernietigd te worden) dat de Mona Lisaꜛ nooit kan hebben? Volgen onze plichten uit die rechten, of volgen rechten uit op ons genomen plichten?
- Tegenwerping (Nodeloze ethiekꜛ):
- We hebben dat ethische besef helemaal niet nodig. Een economisch, levenswaardebesefꜛ werkt net zo goed — en dat wordt momenteel ingebouwd in zelfrijdende auto's.
- Antwoord:
- ((Te doen: wat werkt is irrelevant. Als zedelijke waarden bestaan zullen zulke auto's objectief onzedelijke beslissingen nemen. Het negeren van zedelijke waarden komt in de praktijk overeen met het hanteren van een relatieve maatstaf, en die kan dan naar believen aangepast worden. Wellicht zullen die auto's ooit beslissen dat biologisch leven minder waarde heeft dan computers, en dat „werkt” dan nog steeds.))
((Te doen.))
Morele regels
- Waartoe: (1) ze maken ons gelukkig; (2) ze zijn als de handleiding van een machine. Zo is een huwelijk onontbindbaar.
- Waardoor volgen wij ze dan niet: Wij stoppen andere zaken in de Godvormige lege plek. Die passen niet, en dan worden we kwaad, als een klein kind wanneer het vierkante blokje niet in het ronde gaatje past.