Scheikundige stoffenꜛ

Planten bevatten allerlei chemicaliënꜛ

Alkaloïdenꜛ

Veel alkaloïden zijn uiterst giftig, of gaan gemakkelijk over in zeer giftige stoffen. Zo kunnen de in nachtschadeachtigen voorkomende alkaloïden hyoscyamine en scopolamine (hyoscine) gemakkelijk overgaan in atropine.

Atropineꜛ

Atropine werkt verlammend zowel op het centrale zenuwstelsel als op de uiteinden van de parasympathische zenuwen. Dit laatste uit zich bijvoorbeeld in het onvermogen van de pupillen zich samen te trekken — vandaar de werking (en de naam) van belladonna —, maar ook in een snellere polsslag, een uitvallen van talrijke klieren (speeksel, hormonen), en vele andere effecten.

Nicotineꜛ

Cynoglossineꜛ

Heeft een hoeststillende en krampverlichtende werking.

Bitterstoffenꜛ

Het proeven van een bittere smaak zet ons lichaam aan tot het produceren van spijsverteringssappen. Zo wordt de speekselvorming en de maagsapvorming gestimuleerd, hetgeen de eetlust opwekt. Daarom kan een maaltijd goed met een pittige soep beginnen, maar zal zij met bijvoorbeeld een zoet toetje eindigen. Vroeger dacht men dat bitterstoffen koortswerend werkten.

Absinthineꜛ

Looistoffenꜛ

Doorgaans chemisch complexe stoffen, die gemakkelijk uiteenvallen waarbij looizuur ontstaat.

Tannineꜛ — Looizuurꜛ

Wrangsmakende stof die op de huid licht desinfecterend en samentrekkend (en in grotere concentratie looiend = leervormend) werken, en daardoor nuttig zijn bij de uitwendige behandeling van wonden en als spoelmiddel bij tandvleesontsteking. Inwendig constiperen ze, en prikkelen ze de nieren tot grotere uitscheiding.

Narcotica

Morfineꜛ

Een verslavende stof uit opium, die ook hallucinaties kan opwekken. De beste bekende pijnstiller.

Codeïneꜛ

Een niet verslavende stof uit opium, vooral geschikt om hoestprikkels te onderdrukken (bij droge hoest; bij natte moet de hoest juist zijn luchtpijpreinigende werk kunnen doen!). Constipeert.

Thujonꜛ

Een stof die nauw verwant is met, maar giftiger dan, cannabinol, de werkzame stof uit Indische hennep (hasjiesj, cannabis indica), en die hallucinaties kan opwekken en het zenuwstelsel aantasten. In thuja, salie, absintalsem, boerenwormkruid, en andere planten.

Oliën

Etherische oliën

De olieꜛ uit de absintalsem wekt in kleine doses spiertrekkingen en in grotere epileptische aanvallen op.