De wetenschappelijke soortnamen

Accent

Woordlengte

Bij woorden van één of twee lettergrepen valt het accent op de eerste lettergreep. Bij langere woorden hangt het accent af van de lengte van de op één na laatste lettergreep:

als deze lang is

valt het accent op de op één na laatste lettergreep;

als deze kort is

valt het accent op de op twee na laatste lettergreep.

Lettergreeplengte

Een lettergreep met een tweeklank

Lang.

Een dubbelgesloten lettergreep

Hier wordt de klinker gevolgd wordt door minstens twee medeklinkers.

Lang (muta cum liquida is soms een uitzondering).

Een open lettergreep met een eenklank

Kort.

Een enkelgesloten lettergreep zonder tweeklank

Lang of kort. Twee hulpmiddelen:

1. Zie de uitgangen hieronder.
2. Als de lettergreep in bijvoorbeeld het Frans is weggevallen was zij hoogstwaarschijnlijk kort: „Karolus” → „Charles”

Klankgetal

Een klinker die met twee tekens geschreven wordt is een tweeklank: ae au oe ui eu. Een met één teken geschreven klinker is normaliter een éénklank. Pas op: een losse „e” of „i” stelt soms een Griekse tweeklank voor: „Αχιλλεια” → „Achillea”. Een enkele keer wordt zelfs een Griekse lange éénklank als Latijnse tweeklank geteld: „πετρσελινον” → „petroselinum”. Dit is zonder kennis van de ontleningsgeschiedenis niet te voorspellen.

Enige uitgangen

—alis, -e

-aal, behorende bij

—atus, -a, -um

be-‥-d, ge-‥-d, voorzien van

—ellus, -a, -um

-tje, klein

—ens

-end, die ‥-t

—eus, -a, -um

-ig, -achtig

—icus, -a, -um

-isch, — (maakt van het woord een voorvoegsel)

—inus, -a, -um

-ijns, — (maakt van het woord een voorvoegsel)

—ior, -us

-er, meer

—ssimus, -a, -um

-st, meest

—olus, -a, -um

-tje, klein

—or

-er, -aar

—orum, -arum

der, van de

—osus, -a, -um

rijk aan; voorzien van

—ulus, -a, -um

-tje, klein

Vertalingen

abrotanum

citroenkruid (< Grieks „abrotonon”, < „abros”, ‚bloeiend, zacht, weelderig’)

absinthium

alsem (< Grieks „apsinthion”, vermoedelijk een voor-Grieks woord)

acer, -ris, -re

scherp

afer, -ra, rum

Afrikaans

albus, -a, -um

wit

alkekengi

bes (< Arabisch)

alpinus, -a, -um

Alpen-

angustifolius, -a, -um

smalbladig (Latijn < „angustus”, ‚smal’, en „folium”, ‚blad’)

anisum

anijs (Latijn < Grieks „anison” < „anèson” < „anèthon”, ‚anijs’ — Mt 23:23)

annuus, -a, -um

jaar-, éénjarig

anomalus, -a, -um

ongelijk (< Grieks „anòmalos”)

anserinus, -a, -um

ganzen-

aparine

kleefkruid (Grieks „aparinè” < „apairò”, ‚opnemen en meedragen’)

aquaticus, -a, -um

water-

aquifolius, -a, um

naaldbladig (misspelling van Latijn „acuifolius”, < „acus”, ‚naald’, en „folium”, ‚blad’)

archangelicus, -a, -um

aartsengel- (< Grieks „archaggelos”, ‚hoofdboodschapper’, ‚aartsengel’)

arvensis, -e

akker- (Latijn, < „arvum”, ‚akker’)

aucuparius, -a, -um

vogelvangst- (Latijn < „aucupium”, ‚vogelvangst’ < „auceps”, ‚vogelvanger’ < „avis”, ‚vogel’, en „capere”, ‚vatten’, ‚grijpen’)

autumnalis, -e

herfst-

balsamita

balsem- (? Bijvoeglijk naamwoord bij Grieks balsamos?)

basilicus, -a, um

konings-, koninklijk (< Grieks „basilikos”, ‚koninklijk’, < „basileus”, ‚koning’)

belladonna

schone vrouw (Italiaans, zie wolfskers)

bistortus, -a, -um

tweemaal gekromd

bursa-pastoris

tas eens herders (Latijn „bursa” verwant met ons ‚beurs’; en „pastor”, ‚herder’)

calamus

riethalm

candidus, -a, -um

(mooi, glanzend) wit

caninus, -a, -um

hond- (Latijn < „canis”, ‚hond’)

cannabinus, -a, -um

hennep-, hennepachtig (Leverkruid, vanwege de bladvorm)

cardiacus, -a, um

hart- (Grieks „kardia”, ‚hart’.)

carvi

karwij (Middellatijn < Arabisch: zie karwij).

catarius, -a, -um

katten-

cavus, -a, -um

uitgehold, hol

centifolius, -a, -um

honderdbladig (Latijn „centum”, ‚honderd’, en „folium”, ‚blad’)

cepa

ui (Latijn „caepa” of „cepa”)

cerefolium

kervel (zie kervel)

chamaedrys

grondeik (Grieks < „chamai”, ‚op de grond’, en „drus”, ‚eik’)

cicutarium

als een scheerling (Latijn < „cicuta”, ‚(water)scheerling’, ‚dolle kervel’)

clavatus, -a, um

knotsvormig (Latijn < „clava”, ‚knoestige stok’, ‚knuppel, ‚knots’)

communis, -e

algemeen

crispatus, -a, -um

gekroesd (Latijn < „crispare”, ‚slingeren’, ‚golven’ < „crispus”, ‚kroes-’)

crispus, -a, -um

kroes-

damascenus, -a, -um

van, uit Damascus

didymus, -a, -um

tweeling, dubbel (Grieks „διδυμος”, waarschijnlijk met reduplicatie < „δυω”, ‚twee’)

dulcamarus, -a, -um

zoet-bitter (< Latijn „dulcis”, ‚zoet’, en „amarus”, ‚bitter’)

dulcis, -e

zoet, liefelijk

elatior, -us

verhevener (Latijn < „elatus”, ‚verheven’ < „efferre”, ‚verheffen’)

erectus, -a, -um

opgericht (Latijn < „erigere”, ‚oprichten’)

erythraeus, -a, -um

bloederig, bloedrood (< Grieks „eruthros” < „ereuthoo”, ‚rood worden’, verwant met het Nederlandse ‚rood’)

eupatorius, -a, -um

lever- (van Grieks „hèpar”, ‚lever’.) Zie naamsverwarring, leverkruiden.

europaeus, -a, -um

Europees

foenum-graecum

Grieks hooi (Latijn „foenum”, ‚hooi’, en „Graecus”, ‚Grieks’.)

foetidus, -a, -um

stinkend

fullonum

der vollers, vollers- (Latijn < „fullo”, ‚voller’.)

gallicus, -a, -um

Frans

germanicus, -a, -um

Duits

githago

komijn (van „gith”, Vulgaat, Jesaja 28:25, 27 is het enige voorkomen dat ik kon vinden, hoewel Plinius het woord ook gebruikt schijnt te hebben.)

glutinosus, -a, um

kleverig, plakkend (Latijn < „gluten”, ‚lijm’)

graveolens

zwaar riekend (Latijn < „gravis”, ‚zwaar’, en „olere”, ‚geuren’, ‚rieken’)

hederaceus, -a, -um

klimopachtig (zie hedera)

helenium

alant (< Grieks „helenion”)

helix

gedraaid, spiraalvormig, gekruld (Grieks, ook de naam van een soort klimop < „helissoo”, ‚doen draaien, oprollen, kringelen’)

hippocastanus, -a, -um

paardekastanje (< Grieks „hippos”, ‚paard’, en „kastanon”, ‚kastanje’)

hortensis, -e

tuin- (Latijn < „hortus”, ‚tuin’)

idaeus

van de Ida (een berg; er was een Ida in Frygië en een op Kreta)

inflatus, -a, -um

opgeblazen, gezwollen (Latijn < „inflare”, ‚inblazen’, ‚zwellen’).

lanatus, -a, -um

woldragend, wollig (Latijn < „lana”, ‚wol’)

lanceolatus, -a, -um

‚be-lancet’, van lancetten voorzien (Latijn < „lanceola”, ‚lancet’ < „lancea”, ‚Spaanse lans’)

lappa

kliskruid (Latijn < „latus”, ‚breed’, en „folium”, ‚blad’)

latifolius, -a, -um

breedbladig (Latijn < „latus”, ‚breed’, en „folium”, ‚blad’)

longifolius, -a, um

langbladig (Latijn < „longus”, ‚lang’, en „folium”, ‚blad’)

luteus, -a, -um

geel

lycopersicus, -a, -um

Perzische wolf (< Grieks „lukopersicos” < „lukos”, ‚wolf’, en „persikos”, ‚Perzisch’)

maculatus, -a, -um

bevlekt, gevlekt (Latijn < „macula”, ‚(lelijke) vlek’)

major, -us

groter

majorana

marjolein (< Arabisch „marjami”)

matronalis, -e

rijkevrouws- (Latijn < „matrona”, ‚voorname, deftige vrouw’)

medius, -a, -um

middelste

melo

appel (< Grieks „mèlon”)

millefolius, -a, -um

duizendbladig (Latijn < „mille”, ‚duizend’, en „folium”, ‚blad’)

minor, -us

kleiner

napellus

raapje (Latijn < „napus”, ‚raap’, dat ik overigens niet heb gevonden)

nasturtium-aquaticum

water-sterrekers (Latijn < „aquaticus”, ‚water-”, < „aqua” ‚water’, en „nasturcium”, ‚sterrekers’ < „naso”, ‚neus’, en „torquere”, ‚draaien’, naar de bitterheid — vergelijk het Nederlands ‚wrang’, van ‚wringen’)

neglectus, -a, -um

vergeten, genegeerd

niger, -gra, -grum

(mooi, glanzend) zwart

occidentalis, -e

westelijk (Latijn < „occidens”, ‚westen’ < „occidere”, ‚ondergaan’, namelijk van de zon)

odoratus, -a, -um

officinalis, -e

apothekers-

pendula

pepo

petiolata

petraea

piperita

ptarmicus, -a, -um

nieswekkend (Latijn < Grieks „ptarnumai”, ‚niezen’)

pulegium

purpurea

racemosus, -a, -um

van een tros, of trossen, voorzien

radens

reptans

kruipend (Latijn < „reptare”, intensivum < „repere”, ‚kruipen’)

rhoeas

robertianum

robur

rosea

rotundifolia

rustica

rusticana

sativus, -a, -um

zaai-, poot- (of voedend?)

saxifraga

sclarea

scordium

knoflook- (Latijn < Grieks „skorodon”, ‚knoflook’)

scorodonius, -a, -um

knoflook- (< Grieks „skorodon”, ‚knoflook’)

segetus, -a, -um

bij het gezaaide behorend. Meestal: tussen het graan groeiend.

serpyllum

wilde tijm, kwendel. (< Grieks „herpullon”, ‚tijm’ < „herpoo”, ‚kruipen, woekeren’. Vergelijk „herpes”, ‚woekerende wond’.)

solidus, -a, -um

somniferus, -a, -um

spicatus, -a, -um

be-aar-d, aren dragend (Latijn < „spica”, ‚aar’)

staphisagria

Mij onbekend. Mogelijk ‚wilde druif’?

stramonium

strictus, -a, -um

sylvaticus, -a, -um

sylvestris, -e

tabacum

telephium

tetralix

een distelsoort (Grieks < „tetrahelix”, ‚met vier strengelingen’ — vanwege de kransen van vier bladen?)

tinctorius, -a, -um

ververs- (Latijn „tinctor”, ‚verver’ < „tingere”, ‚onderdompelen’)

trifoliatus, -a, -um

ulmarius, -a, -um

urbanus, -a, -um

stads- (Latijn < „urbs”, ‚stad’)

ursinus, -a, -um

beren- (Latijn < „ursa”, ‚beer’), mogelijk ook dassen-

uva-ursi

berendruif (Latijn „uva”, ‚druif’, en „ursus”, ‚beer’)

vernalis, -e

lente-

vescus, -a, -um

uitgemergeld, mager, dun (Latijn < „vescari”, ‚nuttigen’, ‚verteren’)

virgaura

guldenroede (samentrekking < Latijn „virga”, ‚groene twijg’, ‚roede’, en „aurea”, ‚gouden’)

vulgaris, -e

gewoon