Selectie buiten de voortplantingscyclus

Het neo-Darwinistische evolutiemechanisme treedt ook buiten de kaders van individuselectie en variatie onder nakomelingen op. Algemeen gesproken zijn er twee processen:

Predicaatsinversieꜛ of functie-inversieꜛ door variatie te genereren en dan de aan het predicaat voldoende of de functie maximaliserende elementen te selecteren.
Voor functiemaximaliseringꜛ is repetitie met geheugen nodig — i.e. de in tweede instantie gegenereerde elementen lijken meer op de eerder geselecteerde.

Natuurkundige voorbeelden:

Quantumcomputers die snel ontbinden in priemfactoren.
Licht dat het kortste pad zoekt doordat langere paden elkaar opheffen.

Speculatief:

(Op een andere manier:) anthropische keuze van een leefbaar universum uit een multiversum. Op zijn minst: duurzame universa uit de collectie mogelijke universa (waarvan de meeste in korte tijd ineenklappen). Mogelijk: universa in zwarte gaten die universa bevoordelen die veel zwarte gaten maken.

Binnenindividuele voorbeelden in de biologie:

Vorming van hersenkaartenꜛ: Naast elkaar gelegen sensorenꜛ (zoals lichtreceptorenꜛ in het oog) vuren regelmatig samen, en buurcellen in de kaart die tegelijk geprikkeld worden versterken de zenuwconnectiesꜛ die die prikkeling veroorzaken. Hierdoor lijkt de topografieꜛ van de kaart uiteindelijk op de topografie van de sensoren.; (Aldus Gerald M．Edelmanꜛ in Bright Air, Brilliant Fire: On the Matter of the Mindꜛ. Maar hoe kunnen op latere leeftijd ziend geworden blindgeborenen dan topografisch juiste kaarten hebben?); Het is mogelijk dat op gelijke wijze de „nabijheid” van kleuren ontstaat: sensoren voor dezelfde kleur zullen vaak tegelijk vuren; sensoren voor nabije kleuren iets minder vaak maar nog steeds vaker dan sensoren voor zeer verschillende kleuren. Ook harmoniegevoelꜛ is speculatief zo te verklaren: als niet enkel nabijgelegen tonen, maar ook grondtoonꜛ en boventoonꜛ vaak tezamen vuren, zullen ook deze daardoor als verwant eindigen in de kaart.
Immuunsysteemꜛ: Grote aantallen witte bloedlichaampjes, ieder met een willekeurige specificiteit uit een groot bereik, worden gegenereerd. In de eerste fase sterven alle geprikkelde witte bloedlichaampjes, totdat er uiteindelijk geen door lichaamseigen stoffen prikkelbare leucocyten meer bestaan. In tweede instantie vermenigvuldigen geprikkelde witte bloedlichaampjes zich juist, zodat het lichaam voorbereid is nieuwe aanvallen van die prikkelstof effectief af te slaan.
Spiegeling: Door het (inwendig) nadoen van een gelaatsuitdrukkingꜛ of signaalkreetꜛ zouden gevallen herkend kunnen worden waarin de waargenomen uitdrukking of kreet gelijk is aan de eigen — en dus waarschijnlijk de bedoelde situatie ook. Zo zal wie bij eigen angst het angstige gezicht van de ander nadoet kunnen ontdekken dat dit gelijk is aan het eigen gezicht, en dat dat gezicht bij de ander gecorreleerd is met (eigen) angst. Geavanceerde spiegeling zou dan (dit is heel speculatief) tot erkenning van angst bij die ander kunnen leiden.
Speculatief: Mogelijk het vinden van receptorenꜛ voor bepaalde stoffen (feromonen, ‥), als de receptor wordt geselecteerd door de lokstofꜛ aan te maken.; Het leren herkennen ((‥ te doen)).