Externe criteria

Qua externe criteria zijn de Nieuw-Testamentische documenten een feest voor de geschiedkundige.

Qua getuigenisleeftijd

Qua variatie

Het leven van Jezus kennen we uit Marcus, uit „Q”ꜛꜛ (de uitspraken van Jezus die door Mattheüs en Lukas genoteerd zijn), uit het eigen materiaal van Mattheüs („M”ꜛꜛ) en van Lukas („L”ꜛꜛ), uit het Evangelie naar Johannes, uit de brieven van Paulus, en uit opmerkingen uit de overige brieven, en uit de vroege Joodse en heidense bronnen.

Qua controleerbaarheid

Doordat we niet alleen Mattheüs en Lukas hebben maar ook hun bron Marcus kunnen we de nauwkeurigheid waarmee zij hun materiaal gebruikt hebben aantonen. Doordat Q onafhankelijk door Mattheüs en Lukas is gebruikt, is de overeenstemming tussen beiden op dit punt nog een bewijs voor hun nauwkeurigheid. Dit geeft ons een basis om ook hun eigen materiaal te vertrouwen.

((Te doen.))

Vijandig getuigenis.

Hoe reageren vijanden op de beweringen? De Joodse Talmoed heeft enige van hun tegenwerpingen bewaard (hoewel de moderne Talmoeduitgaven niet al deze tegenwerpingen bevatten, omdat er sprake is geweest van censuur door Christenen). Zo wordt „zoon der maagd” (parthenoe) verbasterd tot „zoon van Panthera” — dat zou dan een Romeins soldaat zijn geweest met wie Maria overspel zou hebben gepleegd. Jezus' wonderen worden als volgt verklaard: Hij zou uit de tempel een perkament met de geheime naam van God hebben gestolen, en dat in Zijn kuit hebben ingenaaid. Het interessante van deze bewering is dat het blijkbaar nodig was de wonderen van Jezus te verklaren — ze konden niet ontkend of ontmaskerd worden.

Onafhankelijke attestatie

Onafhankelijk getuigenis: de evangelisten, of hun bronnen Marcus, Q, Mattheüs, Lukas en Johannes zijn het eens — wat bij verzinsels onwaarschijnlijk is. De theorie van harmoniërende evangelistenꜛ is uiteindelijk niet houdbaar: er waren talloze beschrijvingen in omloop (waarvan steeds meer fragmenten opduiken), en voorzover Lukas daar gebruik van heeft gemaakt heeft hij daaruit juist die zaken gekozen die hij waar bevond. Als Lukas Marcus gebruikt is dat dus een onafhankelijke bevestiging van de betrouwbaarheid van Marcus. Als ook Mattheüs dat doet, en uiteindelijk de kerk die drie evangeliën als correct erkent, is dat des te meer bevestiging.

Juist in de lijdensweekbeschrijvingen zijn ook de synoptici grotendeels onafhankelijk van elkaar. Het lijkt alsof zowel Mattheüs als Lukas in eerste instantie een lijdensweekverslag geschreven hebben, en daar naderhand een voorgeschiedenis aan vast hebben geknoopt, met Marcus en Q als bronnen voor het volwassen leven van Jezus, en onafhankelijke bronnen (Mattheüs Jozef en Lukas Maria) voor de geboorte.

Bevestigd getuigenis.

Archeologie, andere auteurs, ‥: Flavius Josephus bijvoorbeeld, of de vele gevonden inscripties. ((Nog te doen))

Tegenwerping (Paulus verzon veelꜛ):

Paulus heeft al zijn gegevens enkel uit mystieke inzichten (Galaten 1:12, 1 Korinthiërs 11:23) die hij niet controleerde (Galaten 1:16), en hij raadt zijn bekeerlingen aan ook op dergelijke inzichten en profetieën te vertrouwen (1 Korinthiërs 14:1). Later hebben evangelieschrijvers dan ook veel van zijn details gebruikt als waren die geschiedenis.

Antwoord:

((Te doen.))

((Toevoegen: pagina over Paulus.))