Is wilsvrijheid strijdig met voorkennisꜛ?
Op het eerste gezicht kan het lijken dat Gods voorkennis niet samengaat met onze wilsvrijheid.
- Tegenwerping (Gods voorkennis fnuikt wilsvrijheidꜛ):
- Als God al weet wat wij gaan kiezen kunnen wij niet meer iets anders kiezen.
- Antwoord:
- Dat is een denkfout. Als God weet wat wij in vrijheid zullen kiezen, is het „iets anders kiezen” niet aan de orde: niemand kan iets anders kiezen dan hij in feite kiest. Dat is een logische noodzaak, die niets met voorkennis te maken heeft, en ook niets met vrijheid. Het betekent slechts dat iedere keuze één welgedefinieerde uitkomst heeft. Enkel als Gods voorkennis causale werking zou hebben zou het onze vrijheid tenietdoen — maar dat heeft het niet.
- Los daarvan weet God niet al wat wij gaan kiezen, want God staat buiten de tijd.
- Vrijheid ontstaat niet door onwetendheid: evenals het feit dat niemand weet wanneer een alarm af zal gaan niet betekent dat dat alarm vrij is, betekent het feit dat iemand het weet niet dat het tijdstip niet vrij gekozen is. ((Het kan wel een onterechte intuïtie van onvrijheid oproepen.))
- ((Determinisme strijdt enkel met vrijheid als de informatiehoeveelheid eindig is. De XOR van een oneindige bitrij is onbepaald, behalve in een paar comprimeerbare gevallen (vanaf een bepaald punt enkel nullen). Dit argument haalt vrijheid uit de limiet.))
- Los daarvan weet God niet al wat wij gaan kiezen, want God staat buiten de tijd.
- Tegenwerping (Molinisme fnuikt wilsvrijheidꜛ):
- Het blote feit dat God kan weten wat wij zouden doen in situatie X betekent dat vastligt wat wij zouden doen, en dat ons handelen dus gedetermineerd wordt door de situatie.
- Antwoord:
- Het is waar dat dergelijke kennis vooronderstelt dat er een functionele relatie tussen situaties en keuzen bestaat — maar correlatie impliceert nog geen causatie, zoals eenvoudig aan valt te tonen met een modelletje — bij voorbeeld het model waarin alle zielen tijdloos voor alle potentiële situaties een vrije beslissing nemen, en dat God op grond van die beslissingen een tijdspad actualiseert.
- ((Zie hetzelfde logisch uitgewerkt hier.))
((Te doen: pagina over vrijheid en logica.))
Wie het modale model logisch vooraf laat gaan aan de vrije wilskeuze stuit op een tegenspraak: als God weet dat ik in situatie X keuze Y zal maken maak ik in alle mogelijke werelden in situatie X keuze Y, en is mijn keuze dus niet vrij. Maar net zoals God in Jezus zich ontledigde van zijn alkennis kan Hij zich, logisch voorafgaand aan onze keuzen, ontledigen van die alkennis, om vervolgens binnen het uit de kennis van onze keuzen volgende logische model een wereld te actualiseren. Dus zelfs als God niet boven de logica zou staan zou er geen strijdigheid zijn.
Modellen met mogelijke wereldenꜛ vooronderstellen determinisme, en komen dus logisch na vrije keuzen. In de klassieke logica is dat niet anders: het feit dat ik op tijdstip t X kies betekent dat het tijdloos waar is dat ik op tijdstip t X kies — dus ook voordat ik die keuze maak. Maar dat maakt die keuze niet onvrij. De vrije keuze zelf komt vóór het logische model, en binnen het model bestaat dan de notie „kiest vrijelijk X”. Die keuze blijft dan vrij, ook al vindt ze plaats in alle mogelijke werelden.
Als het expliciet gesteld wordt: „het modelleren van vrijheid”, wordt de tegenspraak al meteen duidelijk.