Opstandingsclaimsꜛ
De opstanding van Jezus is niet de enige herrijzenisclaimꜛ uit de oudheid — waren wellicht herrijzenisclaims algemeenꜛ?
Het antwoord hangt af van wat we onder een herrijzenis verstaan.
- Het geloof in een schimmenbestaan na de dood was wijdverbreid, en voor bijvoorbeeld de apotheoseꜛ van een Romeins keizer was een verklaring nodig dat iemand diens schim uit het crematievuur had zien opstijgen ten hemel. De Griekse mythologie kent tal van verhalen waarin mensen na hun dood tot de godenwereld worden toegelaten, of als sterrenbeeld aan de hemel geplaatst worden.
- Ook zijn er allegorische mythen over de natuurcyclus, zoals Proserpinaꜛ, die in de winter in het dodenrijk woont en in de zomer bij haar moeder, de landbouwgodin Demeterꜛ, die dan uit vreugde de aarde laat uitspruiten met gewassen en vruchten. Dit betreft echter nooit mensen, en ook nooit een lijk, of een opstanding uit het graf — er is sprake van goden die in toto het dodenrijk ingaan en weer uitkomen.
- Egypte had het beroemde verhaal van de god en farao Osirisꜛ (god van „maat”ꜛ, orde), die door Setꜛ, de god van wanorde, vermoord, in stukken gesneden, en in de Nijlꜛ geworpen wordt. Osiris' vrouw Isisꜛ verzamelt alle delen (behalve het — door een vis opgegeten — geslachtsdeelꜛ), en zet hem met hulp van andere goden weer ineen — de eerste mummieꜛ. Na met zijn laatste levenskracht, hoewel ontmand, Isis bezwangerd te hebben vertrekt hij voor eeuwig naar het dodenrijk Darꜛ, waar hij sindsdien heerser is. Isis baart Horus. Dit verhaal staat voor allerlei zaken; in latere versies vaak voor het jaarlijks rijzen van de Nijl (door de tranen van Isis).
Lichamelijke opstandingen waren echter ongekend totaan Jezus. Pas een eeuw na Jezus' dood beginnen de eerste verhalen op te komen, en de duidelijkste parallel, het verhaal van de opstanding van Adonisꜛꜛ, lijkt geschreven als bewust antwoord op de Christelijke claims.
Er lijken vier tegenwerpingen ten grondslag te liggen aan de beweringen dat opstandingsclaims gewoon waren voordat de opstanding van Jezus beschreven werd.
((Te doen.))
- Tegenwerping (Legendarische opstandingꜛ):
- Als zulke verhalen bekend zouden zijn geweest zou er snel legendevorming rond Jezus hebben kunnen optreden, omdat het stramien bekend was.
- Antwoord:
- Mogelijk maar niet waarschijnlijk in zo korte tijd. En dan zou het opstandingsverhaal ook niet zo'n indruk hebben gemaakt, en de jonge kerk niet zo explosief gegroeid zijn.
- Tegenwerping (Opstandingsverhalen een genreꜛ):
- Als er een genre van zulke verhalen zou hebben bestaan hadden de evangeliën daartoe kunnen behoren, en daarmee onhistorisch zijn.
- Antwoord:
- Het enige mogelijke genre zou de allegorische mythe zijn, maar dat strookt niet met de historiciteit van de evangeliën als geheel (noch met de historische wijze van beschrijven van Jezus' sterven en opstanding) — en wat zou Jezus dan moeten voorstellen? Allegorische mythen zien er volslagen anders uit — en bij een allegorische mythe behoort een uitleg.
- Tegenwerping (Opstandingsverhaal ontleendꜛ):
- Mogelijk hebben de Christenen gewoon een bestaand verhaal gekopieerd.
- Antwoord:
- Als zulke verhalen bestaan zouden hebben zou dat eventueel mogelijk zijn geweest — maar dan zouden de discipelen geen moed tot getuigenis hebben gevonden, en de Pinkstertoespraak weinig effect hebben gehad.
- Tegenwerping (Andere opstandingsverhalenꜛ):
- Als we al die andere opstandingsverhalen niet moeten geloven, waarom het opstandingsverhaal van Jezus wel?
- Antwoord:
- Dit is de enige claim die niet weerlegd wordt door het ontbreken van opstandingsverhalen vóór de opstanding van Jezus.
- Geen van die andere verhalen heeft een goede of zelfs maar matige attestatie: veelal zijn ze slechts éénmaal, eeuwen nadat het gebeurd zou zijn, opgeschreven in verhalen waarin verifieerbare details ontbreken of strijden met historische bronnen.
Elders toevoegen: iets vergelijkbaars speelt bij miraculeuze geboorten. Suetoniusꜛ beschrijft kort voor 119 na Christus, ruim 180 jaar na dato, in zijn De Vita Caesarumꜛ (Keizerslevensꜛ) een miraculeuze geboorte van Augustus (geboren in 63 vóór Christus).