Is een straffendeꜛ God immoreel?
- Tegenwerping (Onzedelijk straffende Godꜛ):
- Een wrekende Godꜛ, die ons allerlei regels oplegt en ons vervolgens straft als wij ons daar niet aan houden, is niet bepaald ethisch. En dan zwijg ik nog over het feit dat Hijzelf toegeeft dat het niemand zal lukken zich daaraan te houden!
- Antwoord:
- Maar dat is niet de situatie. Allereerst ligt bij ons de keuze of wij onder Zijn reddende liefde of zijn (inderdaad streng straffende) rechtvaardigheid willen vallen. Sterker nog: God heeft de boete al betaald door Zelf te sterven; het is nu aan ons te kiezen: willen wij dat die betaling voor niets is geweest, en vervolgens nog eens zelf die straf ondergaan, of willen we die betaling accepteren en daarmee zelf de straf ontlopen?
- Ten tweede is het taalgebruik „allerlei regels” misleidend. Deze wereld heeft een doel, en daarmee samenhangend een zedepijl. Wij hebben een taak, een opdracht die samenhangt met dat doel, en daarmee een plicht. Die taak geeft de zin aan ons leven, zoals de spelregels zin geven aan een schaakspel of voetbalmatch. Een kok kan een slecht mes weggooien of het slijpen; God kiest ervoor ons niet weg te gooien, maar de prijs te betalen van het handhaven van dat slechte mes.
- Overigens komt deze tegenwerping voort uit een naturalistische gedachte, terwijl we hier het transcendentisme onderzoeken. Die regels zijn geen dingen die binnen de wereld bestaan, maar vormen een integraal deel van de structuur van de schepping, zoals de wetten van de logica en de natuurkunde dat doen. Bepaald ethisch gedrag is net zo fundamenteel goed of slecht als bepaalde logische beweringen waar of onwaar zijn, en we verwijten God ook niet dat Hij zomaar allerlei regels heeft opgelegd volgens welke bepaalde beweringen onwaar worden.
- Ten tweede is het taalgebruik „allerlei regels” misleidend. Deze wereld heeft een doel, en daarmee samenhangend een zedepijl. Wij hebben een taak, een opdracht die samenhangt met dat doel, en daarmee een plicht. Die taak geeft de zin aan ons leven, zoals de spelregels zin geven aan een schaakspel of voetbalmatch. Een kok kan een slecht mes weggooien of het slijpen; God kiest ervoor ons niet weg te gooien, maar de prijs te betalen van het handhaven van dat slechte mes.
- Tegenwerping (Straf onethischꜛ):
- Maar het hele begrip straf is onzedelijk. Het speelt enkel in op een sadistisch wraakgevoel.
- Antwoord:
- ((Te doen, en wellicht elders. Als straf onzedelijk is, dan is beloning dat ook. Iemand een medaille onthouden omdat hij de marathon niet uit heeft gelopen is dan verwerpelijk. Iemand salaris onthouden omdat hij niet heeft gewerkt? Iemand niet fêteren omdat hij niet jarig is, niet vandaag trouwt, ‥ Zijn enkel dergelijke werelden zedelijk verdedigbaar? Per slot van rekening straft God niet, maar onthoudt slechts sommigen Zijn onverdiende zegen.))
- Tegenwerping (Goede God schept geen mensen die verloren gaanꜛ):
- Waarom schept God mensen die verloren gaan? Als Hij alwetend is kan Hij er toch voor kiezen alleen die mensen te scheppen die gered worden?
- Antwoord:
- De keuze van mensen al dan niet bij God te horen wordt door God gehonoreerd. Daar „niet bij God horen” een onprettige situatie is, komen mensen die die keuze maken in het lijden terecht. Maar hebben die mensen door die keuze geen recht te bestaan, of zelfs ooit bestaan te hebben? Vrijheid betekent juist ook: die keuze kunnen maken!
- Speculatief zijn meer antwoorden mogelijk. Misschien volgt uit de wilsvrijheid wel dat het zinloos is te spreken over wat iemand zou doen: alleen in een deterministische context heeft zo'n hypothese zin. Er is slechts sprake van wat iemand werkelijk doet in een werkelijke situatie, en dat weet God dan ook. De vraag wat een ongeschapen mens met vrije wil zou doen in een bepaalde situatie is zinloos: als dat vast stond had die mens geen vrije wil.
- Nog iets strakker: ook de vraag wat een geschapen mens zou doen in een hypothetische situatie waarin hij in werkelijkheid nooit verkeerd heeft of zal verkeren is zinloos. Daarom kan de „testperiode” op aarde ook niet overgeslagen worden — God kan niet de mensen die voor Hem zouden kiezen meteen in de hemel plaatsen (en de anderen in de hel), omdat die keuze nou juist vrij is.
- (Merk op dat dit niet betekent dat het zinloos zou zijn te spreken over wat er zou gebeuren als iemand anders zou handelen of gehandeld hebben — integendeel, juist die vrijheid maakt dat zulke vragen betekenis hebben.)
- Speculatief zijn meer antwoorden mogelijk. Misschien volgt uit de wilsvrijheid wel dat het zinloos is te spreken over wat iemand zou doen: alleen in een deterministische context heeft zo'n hypothese zin. Er is slechts sprake van wat iemand werkelijk doet in een werkelijke situatie, en dat weet God dan ook. De vraag wat een ongeschapen mens met vrije wil zou doen in een bepaalde situatie is zinloos: als dat vast stond had die mens geen vrije wil.
- Tegenwerping (God misgunt plezierꜛ):
- God lijkt op iemand die steeds rondkijkt of er iemand plezier heeft, om dan dat gedrag te verbieden.
- Antwoord:
- Juist omgekeerd: de duivel is iemand die kijkt welk gedrag ons bederft, om dat dan als plezierig te adverteren. God wil ons behoud, dus Hij wil ervoor waken dat wij bederven — en slechte daden, en vooral slechte gewoonten, bederven ons. Hij ontneemt ons onze vrijheid niet, maar wijst wel op de consequenties. De juiste vergelijking zou zijn met iemand die een drugsgebruiker zegt dat die naar de verdoemenis zal gaan als hij niet ophoudt met die slechte gewoonte. Of hij geloofd wordt staat los van de waarheid van zijn bewering.
- Geforceerd in rechtstermen heet het dan dat God een claim op ons heeft, en ons op die grond op het juiste spoor houdt — zoals een eigenaar een lener kan voorschrijven de geleende goederen goed te behandelen.
((Ergens behandelen: God mag natuurlijk dromen wat Hij wil, het is Zijn droom. En enkel wie nog nooit in zijn fantasie iemand op wie hij kwaad was heeft laten lijden heeft het morele recht God hierop aan te spreken. Als dan blijkt dat God van deze vrijmacht geen gebruik maakt, maar ons integendeel een verzoenende uitweg geeft, spreekt dat te meer voor Zijn karakter.))