Tolerantie

Ik heb gelijk. Zonder die overtuiging is geen regering mogelijk, want een regering legt de bevolking regels op om zich aan te houden. Nu is de democratie een bescheiden regeringsvorm, waarin dat gelijk allereerst uitgemiddeld wordt, en vervolgens openstaat voor latere correctie, en dus zijn er mensen met overtuigingen die lijnrecht ingaan tegen de principes die mij dierbaar zijn, deze overtuigingen uitdragen, en pogen hen wettelijk ingevoerd te krijgen. Zonder tolerantie jegens zulke mensen en hun overtuigingen kan een democratie natuurlijk niet bestaan: indien de huidige regering iedere partij verbiedt die het oneens is met, zeg, het nieuwe belastingstelsel, is op dat punt geen democratie meer mogelijk.

Het is moeilijk, maar noodzakelijk, ons eigen gelijk als politieke factor te blijven relativeren: het recht de waarheid te verkondigen impliceert de plicht de leugen aan te horen. Toch zijn we soms arrogant genoeg te menen dat ons gelijk beter is dan dat van anderen, en een niet-democratische oplossing is het verbieden van bepaalde veranderingen. Naar ik begrijp heeft in Turkije het leger de plicht in te grijpen als de regering afwijkt van bepaalde ideeën van Atatürk.

Een wel-democratische oplossing is het verhogen van het quorum: zo is om het antidiscriminatieartikel uit de Grondwet te krijgen een tweederde meerderheid vereist. Het quorum mag echter ook weer niet zó hoog worden gezet dat een kleine minderheid de rest van de bevolking kan gijzelen — in het bijzonder mag het als er een bevoorrechte minderheid is niet zo zijn dat de niet-bevoorrechten het quorum niet kunnen halen. (Wellicht beter dan een hoog quorum is een langdurige vraagtijd. Als de meerderheid ergens tien jaar lang met hoge frequentie om vraagt krijgt ze haar zin.)

Hoewel politieke partijen dus moet worden toegelaten welk gedachtegoed dan ook uit te dragen, moeten ze zich natuurlijk wel aan de bestaande wetten houden — of niet? Wil een democratie kunnen functioneren, dan moeten impopulaire overtuigingen gekoesterd worden. Het is niet zo moeilijk een klein partijtje af te slachten: word massaal lid van die partij, en wijzig op de volgende partijvergadering het programma. Om dit te voorkomen moet een partij het absolute recht hebben zelf te bepalen wie wel en geen lid mag worden, en hoe het zijn programma opstelt. Democratie binnen een politieke partij leidt tot verwatering van principes.

Een voorbeeld in kwestie is de SGP: deze partij meent dat vrouwen niet moeten regeren, maar lijkt nu door de Europese gemeenschap gedwongen te gaan worden vrouwen op te nemen. Zonder twijfel zal daar een levensvatbare partij uit voortkomen, maar die zal niet meer het gedachtegoed van de „oude” SGP verkondigen. Met andere woorden: op Europees niveau wordt hier gedecreteerd dat de SGP absoluut ongelijk heeft, en dat een partij met die overtuigingen niet eens mag bestaan. In Turkije wordt tenminste nog gewacht totdat zo'n partij in de regering probeert zijn ideeën uit te voeren.