De bladstelen hebben een groef. Water dat daarin blijft staan wordt met zuighaartjes opgenomen.
Naamgeving
Latijn. Mogelijk < Grieks „phrassò”, ‚omheinen’?
Nederlandse naam verwant met Oud-Latijn „osinus” > Latijn „ornus”, ‚pluim-es’, ‚manna-es’.
Engels: ashꜛ.
De Nederlandse naam naar het gebruik. Ook „pluimes”ꜛ geheten.
Gebruik
Hieruit wordt, vooral op Sicilië, het zoete „manna” gewonnen, door de stam in juli of augustus tot op het hout in te snijden, en het zo verkregen sap uit te laten kristalliseren.
De bloemen vertonen dimorfie. De planten in de tuin hebben lange meeldraden en korte stampers; elders komt het omgekeerde voor. De vruchtbaarheid is het grootst bij meeldraden en stampers van gelijke lengte, d.w.z. noodzakelijk van verschillende planten.
Naamgeving
Misschien van „minuanthès”, ‚kortbloeiend’?
Engels: buckbeanꜛ.
Beschermd in Nederland.
De gehele plant bevat bitterstoffen (menyanthinen). Verder looistoffen, saponinen, vitamine A en vluchtige etherische olie.
De haren op de bloemkroon beschermen tegen regen en tegen diefstal.
Naamgeving
Naar de bladen, die op grote klaverbladen lijken. Heet ook bitterklaver (vanwege de bitterstoffen) en beverklaver.
Engels: marsh trefoilꜛ.
Deze plant levert de bitterwortel (of apenhout), die meterslang en wel tien kilogram zwaar kan worden, en bitterstoffen (waaronder gentiopricine, gentiogenine en gentiamarine) bevat. Daarnaast vluchtige olie, looistoffen, slijm, pectine en suiker.
Gebruik
Behalve als eetlustopwekker ook gebruikt als tonicum. In het verleden ook tegen nagelbijten bij kinderen. Verder als bitterstof in de likeuren ‚Suze’ en ‚Enzian’.
Geschiedenis
De plant was zo populair als geneeskruid, dat zij op veel plaatsen verdwenen is.
Vergilius al gebruikt „centaureus” als naam voor deze plant. Ook „centaureum” en „centaurium” worden gevonden < Grieks „kentaurion”, ‚santorie’, letterlijk ‚centaur-’ < „kentauros”, ‚centaur’.
Zie ook centaurea.
De Nederlandse naam is afgeleid van een verklaring volgens welke het ‚honderd goudstukken’ zou betekenen. Een Vlaamse naam is „santorie”.